Pierwotna nazwa zespołu to Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Śląsk” i – po „Mazowszu” – był to drugi państwowy zespół o takim charakterze w Polsce. W latach 1953–1957 zespół tworzyło ponad stu chórzystów i tancerzy. Większość z nich nie była profesjonalistami i wcześniej nie miała związków z szerszą edukacją muzyczną. W założeniach zespół miał liczyć prawie 300 osób – 140 w chórze, 60 w balecie i 80 w orkiestrze. Osiągnął on jednak tylko połowę z zakładanej liczby artystów. Ponad połowa osób miała wykształcenie podstawowe, niewielka część ukończoną szkołę średnią.
Stanisław Hadyna został oficjalnie powołany na kierownika artystycznego zespołu jeszcze w marcu 1953 roku. Towarzysząca mu przez szereg lat Elwira Kamińska otrzymała stanowisko choreografa. Teksty do wielu utworów pisane były natomiast przez Zdzisława Pyzika. Premiera odbyła się 16 października 1954 roku w Teatrze Śląskim w Katowicach. Pierwszy oficjalny występ Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” odbył się 6 listopada 1954 w Warszawie w Hali Mirowskiej z okazji 37 rocznicy rewolucji październikowej. Wcześniej odbył się nieoficjalny koncert w katowickim parku Kościuszki, natomiast jeszcze wcześniej odbyły się dwa zamknięte koncerty dla delegatów Stalinogrodzkiej Konferencji PZPR oraz dla Zespołu Pieśni i Tańca Chińskiej Armii Narodowo-Wyzwoleńczej.
Zespół początkowo prezentował folklor śląski, w szczególności tańce i pieśni odnoszące się do Górnego Śląska, Ziemi Cieszyńskiej i Beskidów. Później wykonywał także inne polskie pieśni i tańce, w tym związane z folklorem małopolskim czy kujawskim. Obecnie w repertuarze zespołu znajdują się również pieśni i tańce wszystkich polskich regionów, a nawet opery, oratoria i muzyka sakralna.
Latem przez zespół organizowana jest letnia szkoła tańca. Corocznie także na początku lata odbywa się Święto Śląska, podczas którego zespół obchodzi swe kolejne urodziny, a poza nim prezentują się także inne zespoły folklorystyczne, jak również rockowe i popowe. Imprezie, która trwa trzy dni towarzyszy piknik na terenie koszęcińskiego parku.
Zespół „Śląsk” spełnia również rolę kulturotwórczą, m.in. poprzez realizację utworzonego w 2010 projektu Śląski Ogród Sztuk, którego intencją jest utworzenie w siedzibie zespołu aktywnego centrum kulturowego.
Z zespołem współpracowały też takie osoby jak Teresa Werner, Wojciech Kilar, Ireneusz Łojewski, Czesław Płaczek czy Ryszard Pierzchała. Od 2001 roku przy zespole działa Śląskie Centrum Edukacji Regionalnej, które od 2005 roku wydaje kwartalnik „Bliżej Śląska”. W lutym 2010 roku wydawnictwo Hey, koło Cieszyna uzyskało nominację do nagrody polskiego przemysłu fonograficznego „Fryderyka” w kategorii: album roku folk/muzyka świata.
W 1976 roku zespół otrzymał dyplom Ministra Spraw Zagranicznych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Stefana Olszowskiego
